bona

Bona Sforza

Właściwie Bona Sforza d’Aragona. Żyła w latach 1494-1557, od 1518 roku królowa Polski, druga żona Zygmunta I Starego, córka Gian Galeazzo Sforzy, księcia Mediolanu i Izabeli, królewny aragońskiej. Jako monarchini zmierzała do wzmocnienia władzy królewskiej m.in. przez podporządkowanie sobie oddanego stronnictwa oraz gromadzenie wielkich majątków. Inicjatorka wyniesienia syna, późniejszego króla Zygmunta Augusta na tron za życia króla Zygmunta Starego tzw. regencja vivente rege. Polityka, jaką uprawiała Bona nie cieszyła się poparciem magnaterii i szlachty; częściowo przeciwko Bonie skierowany był rokosz szlachty zw. wojną kokoszą. Zmuszona opuścić kraj wyjechała z Polski w 1556 , po czym udała się do Bari. Bona odegrała ogromną role, jako protektorka kultury i sztuki, kolekcjonowała liczne dzieła, jak również sprowadzała wyśmienite obrazy włoskich mistrzów malarstwa i rzeźby. Jako pierwsza sprowadziła z Włoch portiery okienne, przez co zapoczątkowała kolekcje arrasów i gobelinów wawelskich. Zwolenniczka humanizmu, edukowała polską magnaterię w kwestiach sztuki i mecenatu; Bona obejmowała opieka licznych malarzy, rzeźbiarzy i literatów. Mikołaj Rej dedykował jej pierwszy polski katechizm. Zmarła otruta przez swojego dworzanina Jana Wawrzyńca Papadoccę 19 listopada 1557 roku.