Żył w latach 1512-1589, humanista, historyk i pisarz, teoretyk muzyki, dyplomata. Studiował w Akademii Krakowskiej (1528-1530). Po uzyskaniu tytułu bakałarza pozostał w Krakowie. W latach 1533-1537 pracował w kancelarii królewskiej. W latach 1537-1539 studiował we Włoszech: w Padwie i Bolonii. W roku 1540 wrócił do Polski, jako doktor obojga praw, by zostać sekretarzem arcybiskupa krakowskiego Piotra Gamrata. W 1542 roku przyjął święcenia kapłańskie. W latach 1543 i 1544 pełnił funkcję posła arcybiskupa do Rzymu, w 1544 roku otrzymał kanonię krakowską. W 1545 roku został sekretarzem królewskim Zygmunta Augusta i bliskim współpracownikiem podkanclerzego (i późniejszego kanclerza wielkiego koronnego) Samuela Maciejowskiego. W 1551 roku został kanonikiem warmińskim. W 1552 roku za prace historyczne o Polsce otrzymał od króla nobilitację. W latach 1558-1564 był stałym posłem na dworze cesarza. W 1570 roku został mianowany koadiutorem biskupstwa warmińskiego zastępując kardynała Stanisława Hozjusza. W 1579 roku został biskupem diecezji warmińskiej, na jego zlecenie wykonane zostały pierwsze mapy Warmii. Kromer, jako wybitny humanista i historyk, przyczynił się do rozwoju nauki, powiększył zbiory biblioteki biskupiej, m.in. o rękopis Galla Anonima, ufundował też epitafium Mikołajowi Kopernikowi. Ważniejsze dzieła (po łacinie i w języku polskim): Musicae elementa (Kraków, 1532); De musica figurata liber posterior (Kraków, 1534, 1539); Martini Cromeri Sermo de tuenda dignitate sacerdotii, Petricoviae in Synodo habitus (Kraków, 1542); Rozmowy Dworzanina z Mnichem (1551-1554). Historyja prawdziwa o przygodzie żałosnej książęcia finlandzkiego Jana i królewny polskiej Katarzyny – fabularyzowana historia Jana Wazy i Katarzyny Jagiellonki (rodziców Zygmunta III Wazy), wydana anonimowo w 1570 roku.